ارزیابی لاادری‌گرایی ضعیف (جوازی)

نویسندگان

    غلامحسین جوادپور استادیار گروه کلام موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

براساس لاادری‌گرایی، داوری نهایی درباب وجود خدا متوقف است و نظر نهایی ایجابی یا سلبی در این زمینه وجود ندارد. این نگرش معرفتی ـ الاهیاتی دارای اقسامی است؛ ازجمله برمبنای افراد مشمول این حکم، برخی همگان را مشمول آن می‌دانند (قوی) و عده‌ای بدون نگاه یک‌دست و کلی، مجاز می‌دانند که برخی افراد، بسته به پیش‌زمینه‌ها و توانایی‌های معرفتی‌شان، لاادری‌گرا شوند (ضعیف). دو دلیل عمده در دفاع از لاادری‌گرایی ضعیف قابل طرح است: (1) چون شرایط و توانایی‌های افراد و موقعیت معرفتی آنها متنوع است، میزان آگاهی از شواهد و وزن‌دهی آنها و در نتیجه آن، داوری‌های مختلف افراد ـ ازجمله لاادری ماندن درباب وجود خدا ـ موجه است. این توجیه تا زمانی که فرد به اخلاق باور و مسئولیت و وظایف معرفتی خود متعهد باشد، قابل پذیرش است. (2) گراهام اپی با بهره‌گیری از اصل محافظه‌کاری معرفتی (تا زمانی که فرد دلیلی مخالف باور خود نیافته، می‌تواند همچنان بدان معتقد باشد) معتقد است دلایل درونی افراد در مشروعیت تداوم باور ایشان کافی است؛ درنتیجه لاادری‌گرا در اصل و امتداد رویکرد معرفتی خود موجه است. چالش اصلی این دفاعیه، اکتفا به دلایل درونی فرد است؛ درحالی‌که برای داشتن یک رویکرد معرفتی معتبر، نباید از دلایل بیرونی له و علیه آن غافل شد.

چاپ شده

۱۴۰۴/۰۲/۰۱

شماره

نوع مقاله

مقالات